Scherpstellen op een onzichtbare ziekte Els Verweire
Gentse onderzoekers vinden oorzaak van chronisch pijnsyndroom : een onevenwicht in de hersenen ligt mogelijk aan de basis van fybromyalgie. Die vondst moet de deur openzetten voor nieuwe therapieën.
Tot nu toe tastten wetenschappers in het duister over de oorzaak van fybromyalgie. Omdat onderzoekers geen verklaarbare reden vinden van de uiteenlopende symptomen bestaat er ook geen behandeling die het chronisch pijnsyndroom kan genezen. Het gaat dan om aanhoudende klachten in de spieren, gewrichten, ligamenten, pezen en veel patiënten hebben ook last van chronische vermoeidheid, slaapapneu, blaas- en darmproblemen, angst- en slaapstoornissen en hart- en bloeddrukproblemen.
Een vijftal onderzoekers aan de universiteit van Gent denken dat ze het mysterie gedeeltelijk hebben opgelost. Door het complexe klachtenpatroon worden de patiënten opgevolgd door artsen met verschillende medische specialisaties. Daarom hebben de onderzoekers gezocht naar de gemene factor door de pijn en alle andere syndromen samen te leggen. Daarbij kwam een specifiek hersendeel naar voren als één van de sleutelregio’s die de verschillende symptomen kon verklaren: de insula, een hersengebied dat pijnprikkels verwerkt. De insula stuurt processen van het autonome zenuwstelsel aan, die onder meer hartslag, vertering en darmperistaltiek regelen. Uit resultaten van een studie bleek dat de dichtheid van de dunne zenuwvezels bij ongeveer 60% van de patiënten verminderd was. Volgens een ander studie werden ratten gevoeliger voor pijn wanneer het niveau van de neurotransmitter glutamaat in de insula verhoogd werd. Bovendien verminderde de densiteit van de dunne zenuwvezels in hun achterpoten en een latere studie bevestigde dat ook bij fybromyalgiepatiënten de hoeveelheid glutamaat in de insula in relatie stond met hun experimentele pijnervaring.
De onderzoekers stellen dat een verstoorde balans in de insula aan de basis zou liggen van de chronische pijn bij fybromyalgie, maar ook van alle klachten die met de ziekte samenhangen. Er zou een onevenwicht bestaan tussen de stimulerende neurotransmitter glutamaat en de remmende neurotransmitter GABA (gamma-aminoboterzuur). Er zou sprake kunnen zijn van een genetische aanleg, terwijl omgevingsfactoren zoals stress een trigger zouden kunnen zijn voor het ontstaan van de ziekte. Alhoewel vooral vrouwen door de ziekte worden getroffen, lijden ook mannen en mensen van zeer diverse leeftijden (zelfs kinderen) aan onverklaarbare chronische pijnen. Fybromyalgie wordt dan ook niet langer weggezet als een ziekte van vrouwen in de veertig. De ziekte kan nu bij 60% van de patiënten objectief worden vastgesteld door te zoeken naar beschadigingen in de kleine perifere zenuwen. Dat kan met een huidbioptie of bepaling van de vezeldensiteit in het hoornvlies worden vastgesteld.
Tot hiertoe kan de ziekte niet genezen worden en zijn de patiënten aangewezen op kinesitherapie, slaapadvies en cognitieve gedragstherapie, maar nu kan de insula het doelwit vormen voor nieuwe therapieën die de ziekte wel definitief kunnen doen verdwijnen. Zo bestaat er al een medicatie die ingrijpt op de neurotransmitters om zo de balans tussen glutamaat en GABA te herstellen. Selectievere medicatie en elektromagnetische stimulatie van de insula kunnen vervelende bijwerkingen vermijden. Onderzoeker De Paepe geeft aan dat dit voorlopig nog in een experimenteel stadium verkeert, maar dat artsen al wel aanwijzingen hebben dat hersenstimulatie de werking van de insula kan normaliseren en dat het gerichter werkt dan medicatie. Tot slot wijst hij nog op de gelijkenissen tussen fybromyalgie en fantoompijn.. Ook daar functioneert het pijnverwerkingsmechanisme van het lichaam niet meer zoals het hoort en wordt het verschijnsel intussen ook erkend als een duidelijk pijnsyndroom.
Bron : EOS maart 2021 ‘scherpstellen op een onzichtbare ziekte’ door Els Verweire p.62-63
Lees ook ‘Leven met pijn en ongeloof’ van prof. Dirk De Ridder op p.58-61
Tot nu toe tastten wetenschappers in het duister over de oorzaak van fybromyalgie. Omdat onderzoekers geen verklaarbare reden vinden van de uiteenlopende symptomen bestaat er ook geen behandeling die het chronisch pijnsyndroom kan genezen. Het gaat dan om aanhoudende klachten in de spieren, gewrichten, ligamenten, pezen en veel patiënten hebben ook last van chronische vermoeidheid, slaapapneu, blaas- en darmproblemen, angst- en slaapstoornissen en hart- en bloeddrukproblemen.
Een vijftal onderzoekers aan de universiteit van Gent denken dat ze het mysterie gedeeltelijk hebben opgelost. Door het complexe klachtenpatroon worden de patiënten opgevolgd door artsen met verschillende medische specialisaties. Daarom hebben de onderzoekers gezocht naar de gemene factor door de pijn en alle andere syndromen samen te leggen. Daarbij kwam een specifiek hersendeel naar voren als één van de sleutelregio’s die de verschillende symptomen kon verklaren: de insula, een hersengebied dat pijnprikkels verwerkt. De insula stuurt processen van het autonome zenuwstelsel aan, die onder meer hartslag, vertering en darmperistaltiek regelen. Uit resultaten van een studie bleek dat de dichtheid van de dunne zenuwvezels bij ongeveer 60% van de patiënten verminderd was. Volgens een ander studie werden ratten gevoeliger voor pijn wanneer het niveau van de neurotransmitter glutamaat in de insula verhoogd werd. Bovendien verminderde de densiteit van de dunne zenuwvezels in hun achterpoten en een latere studie bevestigde dat ook bij fybromyalgiepatiënten de hoeveelheid glutamaat in de insula in relatie stond met hun experimentele pijnervaring.
De onderzoekers stellen dat een verstoorde balans in de insula aan de basis zou liggen van de chronische pijn bij fybromyalgie, maar ook van alle klachten die met de ziekte samenhangen. Er zou een onevenwicht bestaan tussen de stimulerende neurotransmitter glutamaat en de remmende neurotransmitter GABA (gamma-aminoboterzuur). Er zou sprake kunnen zijn van een genetische aanleg, terwijl omgevingsfactoren zoals stress een trigger zouden kunnen zijn voor het ontstaan van de ziekte. Alhoewel vooral vrouwen door de ziekte worden getroffen, lijden ook mannen en mensen van zeer diverse leeftijden (zelfs kinderen) aan onverklaarbare chronische pijnen. Fybromyalgie wordt dan ook niet langer weggezet als een ziekte van vrouwen in de veertig. De ziekte kan nu bij 60% van de patiënten objectief worden vastgesteld door te zoeken naar beschadigingen in de kleine perifere zenuwen. Dat kan met een huidbioptie of bepaling van de vezeldensiteit in het hoornvlies worden vastgesteld.
Tot hiertoe kan de ziekte niet genezen worden en zijn de patiënten aangewezen op kinesitherapie, slaapadvies en cognitieve gedragstherapie, maar nu kan de insula het doelwit vormen voor nieuwe therapieën die de ziekte wel definitief kunnen doen verdwijnen. Zo bestaat er al een medicatie die ingrijpt op de neurotransmitters om zo de balans tussen glutamaat en GABA te herstellen. Selectievere medicatie en elektromagnetische stimulatie van de insula kunnen vervelende bijwerkingen vermijden. Onderzoeker De Paepe geeft aan dat dit voorlopig nog in een experimenteel stadium verkeert, maar dat artsen al wel aanwijzingen hebben dat hersenstimulatie de werking van de insula kan normaliseren en dat het gerichter werkt dan medicatie. Tot slot wijst hij nog op de gelijkenissen tussen fybromyalgie en fantoompijn.. Ook daar functioneert het pijnverwerkingsmechanisme van het lichaam niet meer zoals het hoort en wordt het verschijnsel intussen ook erkend als een duidelijk pijnsyndroom.
Bron : EOS maart 2021 ‘scherpstellen op een onzichtbare ziekte’ door Els Verweire p.62-63
Lees ook ‘Leven met pijn en ongeloof’ van prof. Dirk De Ridder op p.58-61